HulpcentrumTijdens hun levensloop worden archieven geconfronteerd met diverse gevaren die schade kunnen veroorzaken of zelfs tot volledige vernietiging kunnen leiden. Het is belangrijk om hiervan bewust te zijn.
De meest voorkomende gevaren zijn onderverdeeld in verschillende categorieën.
- Interne fysische factoren hebben betrekking op de drager van het archiefmateriaal. Papier is bijvoorbeeld gevoelig voor verval door schadelijke stoffen zoals lignine. Dit wordt ook wel de verzuring van papier genoemd, waarbij het papier een bruine kleur krijgt, broos wordt en uiteindelijk uit elkaar valt. Helaas is dit proces onomkeerbaar.
- Externe fysische factoren dragen ook bij aan het verval van archiefmateriaal. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de gebruikte inkt, blootstelling aan licht, luchtverontreiniging, temperatuurschommelingen, veranderingen in luchtvochtigheid, waterschade en brand.
- Biologische factoren, zoals insecten, knaagdieren, schimmels en bacteriën, zijn ook schadelijk voor archieven. Schimmels gedijen vooral goed bij hoge luchtvochtigheid en zijn herkenbaar aan verkleuringen op het papier.
- Daarnaast kunnen menselijke factoren ook leiden tot schade aan archieven. Te vaak en onzorgvuldig raadplegen van archiefstukken, verkeerde restauratie- of bewaarpraktijken verkorten de levensduur van het materiaal. Soms kunnen archieven zelfs verdwijnen of beschadigd raken door slordigheid of opzettelijke acties zoals diefstal of vandalisme.
Voor meer informatie over dit onderwerp kun je terecht bij de Schadeatlas Archieven van Metamorfoze (Nederland) en de Schadeatlas Bibliotheken van de Vlaamse Erfgoedbibliotheek. Op de webpagina van FARO kun je ook doorklikken naar informatie over verschillende materialen.